«سرپرستی» و «فرزندخواندگی» در شاهنامۀ فردوسی با استناد بر کنوانسیون حقوق کودک (1989)

چکیده    «سرپرستی» و «فرزندخواندگی» یک رابطه حقوقی با ویژگی­ها و شرایطی خاص است که با توجّه به سابقۀ تاریخی و نگرش ویژه به آن در ایران باستان، نمونه­هایی گوناگون از آن در شاهنامه دیده می­شود. هدف نگارنده در این پژوهش بررسی ابعاد گوناگون حقوق این کودکان در شاهنامه و تحلیل آن بر مبنای مواد و بندهای کنوانسیون حقوق کودک است. این سند، نخستین پیمان­نامۀ بین­المللی جهت حمایت از حقوق کودکان است که با تأکید بر منافع عالیه کودک، همان حقوق و مزایای فرزند طبیعی را برای کودکان تحت تکفّل و فرزندخوانده مقرر داشته است. بررسی­های صورت­گرفته نشان­ می­دهد که سرپرستی­ها و فرزندخواندگی­­های شاهنامه تنها ریشه در عوامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داشته و به‌­هیچ‌عنوان جنبۀ اجبار اقتصادی در آن­ها دیده نمی­شود؛ از سویی، این امر تنها مختص جنبۀ «تربیتی» کودکان بوده و بحث بهره­مندی از مزایای مالکیتی سرپرست در آن مطرح نیست و برخلاف عمل­کرد ضعیف برخی خانواده­ها، توجّه همه­جانبه سرپرستان به حقوق این کودکان، بویژه کارکرد عاطفی در آن انکارناپذیر است.   کلیدواژه‌ها           سرپرستی، فرزندخواندگی، کنوانسیون حقوق کودک، کودک، شاهنامۀ فردوسی.